Woensdag 27 maart debatteert de Tweede Kamer over werk en integratie. VluchtelingenWerk Nederland vraagt met klem aandacht voor de vele belemmeringen die asielzoekers en statushouders ervaren bij hun integratie. Ondanks dat de 24-wekeneis inmiddels is afgeschaft, blijven andere obstakels een snelle toegang tot de arbeidsmarkt in de weg staan. Het belang van werk voor deze groep én voor de Nederlandse samenleving is groot, zoals recent onderzoek van SEO Economisch Onderzoek opnieuw bevestigt. VluchtelingenWerk benadrukt daarom de noodzaak van verdere versoepelingen.
Belemmeringen voor werk
Asielzoekers die willen werken, stuiten op diverse barrières. Zo moeten zij een wachttijd van zes maanden doorlopen voordat zij een tewerkstellingsvergunning kunnen aanvragen. Dit proces is administratief complex en legt veel druk op werkgevers, wat vaak leidt tot fouten en vertragingen. Ook het ontbreken van een burgerservicenummer (BSN), essentieel voor het openen van een bankrekening en dus om uitbetaald te kunnen worden, vormt een probleem. Lange wachttijden bij gemeenten vertragen de uitgifte van BSN’s en daarmee de toegang tot werk.
Daarnaast zorgt de Regeling Eigen Bijdrage Asielzoekers (Reba) voor onzekerheid. Deze regeling verplicht werkende asielzoekers een deel van hun inkomen af te dragen aan het COA voor hun opvang. De verrekening is vaak ondoorzichtig, waardoor asielzoekers onverwacht met schulden starten wanneer zij als statushouder in een gemeente gaan wonen. VluchtelingenWerk pleit voor een transparantere en eerlijkere aanpak.
Leer van Oekraïners
De aanpak voor Oekraïense vluchtelingen kan als voorbeeld dienen. Dankzij een speciale status mogen zij zonder tewerkstellingsvergunning werken en kunnen zij vaak binnen enkele dagen starten. Dit verlaagt niet alleen administratieve lasten voor werkgevers, maar biedt ook perspectief aan vluchtelingen zelf. VluchtelingenWerk vraagt de Kamer om een vergelijkbare aanpak voor andere asielzoekers, zodat zij niet langer veroordeeld worden tot maanden van gedwongen nietsdoen.
Medische ontheffing en tolken
Voor inburgeraars die een medische ontheffing aanvragen, zijn de regels te streng. Vooral mensen met psychische klachten, zoals trauma’s, ervaren hoge drempels. Sinds 2022 wordt gesproken over versoepelingen, maar concrete stappen blijven uit. VluchtelingenWerk dringt aan op een eerlijkere beoordeling en onafhankelijk toezicht op medisch adviseur Argonaut.
Een ander knelpunt is de inzet van tolken bij medische beoordelingen. Inburgeraars moeten zelf een tolk regelen, maar professionele tolken zijn vaak onbetaalbaar. Dit dwingt mensen een bekende mee te nemen, wat problematisch is bij het bespreken van gevoelige medische informatie. VluchtelingenWerk vraagt daarom om een budget voor professionele tolken, zodat de kwaliteit van beoordelingen gewaarborgd blijft.
Taal en inburgering
Taal is een cruciale factor voor succesvolle integratie. Hoewel werk een goede manier kan zijn om de taal te leren, blijven structurele taallessen onmisbaar. Toch overweegt de overheid het aantal lesuren te verminderen, wat volgens VluchtelingenWerk een slechte keuze is. Onderzoek bij Oekraïense vluchtelingen laat zien dat gebrekkige taalvaardigheid een van de grootste obstakels is voor duurzaam werk. Het verminderen van taallessen zal inburgeraars alleen maar verder achterstellen en gemeenten verleiden tot kostenbesparing ten koste van de doelgroep.
Daarnaast zijn er praktische knelpunten bij de combinatie van werk, inburgering en gezin. Reistijden, opvangtijden en schoolroosters sluiten vaak niet goed op elkaar aan. Dit maakt het voor inburgeraars lastig om werk en lessen te combineren, zeker als beide partners participeren. VluchtelingenWerk benadrukt het belang van fysieke lessen, omdat deze niet alleen educatie bieden, maar ook een belangrijke sociale functie hebben.
Praktische oplossingen voor integratie
VluchtelingenWerk roept de Tweede Kamer op om beleid te maken dat echt bijdraagt aan integratie en participatie. Dit betekent:
- Het versoepelen van de regels rond tewerkstellingsvergunningen en BSN’s.
- Transparantie en duidelijkheid over financiële regelingen zoals de Reba.
- Budget beschikbaar stellen voor professionele tolken.
- Investeren in voldoende en kwalitatieve taallessen.
- Het beter afstemmen van werk, inburgering en gezinsverplichtingen.
Conclusie
Asielzoekers en statushouders willen bijdragen aan de samenleving, en hun integratie kan helpen om personeelstekorten op te vangen. Het huidige beleid houdt hen echter tegen. VluchtelingenWerk roept de Kamer op om belemmeringen weg te nemen en deze groep actief kansen te bieden om hun leven op te bouwen. Daarmee investeert Nederland niet alleen in de toekomst van deze mensen, maar ook in de eigen samenleving.